“S’ka dyshim se besimtarët janë vëllezër, pra bëni pajtim ndërmjet vëllezërve tuaj dhe kinie frikë Allahun, që të jeni të mëshiruar (nga Zoti)”. (Huxhurat, 10)
“Thuaj: ‘O ithtarë të Librit, ejani të biem në një fjalë të përbashkët edhe për ne edhe për ju; që të mos adhurojmë tjetër përveç All-llahut, asnjë send të mos ia bëjmë shok dhe mos trajtojmë njëri-tjetrin si zotër në vend të All-llahut. E nëse ata kthejnë kryet anash, thuani: Dëshmone se ne njëmend jemi muslimanë”! (Ali Imran, 64)
“…kur që të dy ishin në shpellë, kur po i thoshte shokut të vetë: Mos u pikëllo (friko)Allahu është me ne… “. (Tevbe, 40)
Hixhreti me brendësinë dhe kuptimdhënësinë që e ngërthen në vete, edhe sot e mban të freskët rrugëtimin e Pejgamberit a.s. edhe pse ai ka ndodhur para më shumë se 14 shekujsh. Hixhreti ishte edhe fillimi i një botë të re, apo i një rendi të ri botëror.
Fjala hixhret ka kuptimin shpërngulje, gjegjësisht shpërngulja e Pejgamberit a.s. nga Mekka në Medine me urdhërin e Allahut Fuqiplotë, ngjarje kjo e cila ka ndodhur në vitin 622, gjegjësisht në vitin e 13 të shpalljes së Kuranit Famëlartë. Kjo është edhe data e fillimit të vitit të ri hixhri.
Hixhreti nuk është thjeshtë vetëm një shpërngulje fizike e një personi nga një vend në një tjetër. Ai në fakt është edhe një rezultat i dëshirës hyjnore e absolute të Allahut Fuqiplotë, e realizuar dhe e vënë në praktikë apo e konkretizuar/e formësuar nga i dashuri i Tij. Hixhreti nuk është një formalizëm moral e etik, si dhe një ideal bosh e pabrendësi. Përkundrazi ai bartë me vete mesazhin e ftalluar nga të gjithë pejgamberët e Allahut, nga Ademi, Nuhu, Musai, Ibrahimi, Isai e deri te Muhamedi a.s., i cili do të piqet dhe do të servohet për tu “ngrënë” në qytetin e Medines.
Hixhreti me vete sjellë një mendësi dhe një bagazh shpirtëror që është i kapshëm dhe me peshë për çdo njërin që e përdor arsyen dhe logjikën e shëndosh, për çdo njeri që nuk ka prapavijë dhe qëllim të keq.
Me fjalë të tjera Hixhreti e paraqet rrugëtimin drejt të vërtetës, të drejtës, të mirës dhe të bukurës.
Hixhreti më vonë do të reflekojë paqe, liri, bashkëjetesë, vlerësim të tjetrit, gjë kjo e cila do të shihet në letrat e Muhamedit a.s. dërguar liderëve fetarë dhe politikë të asaj kohe, në çlirimin e Mekkes, në marrjen e Jerusalemit, Afrikës Veriore, Gadishullit Ballkanik, Konstantinopojës etj.
Allahu Fuqiplotë, çdo herë kur njerëzit kanë devijuar nga rruga e vërtetë hyjnore, ka dërguar pejgamber për t’i rikthyer ata përsëri në origjinë, gjegjësisht në besimin në Zotin e Gjithfuqishëm. Por, kur edhe pejgamberët e Tij kanë hasur në situata të vështira, i ka mbështetur ata duke u dërguar shpallje dhe duke i udhëzuar ata si të përballen me problemet dhe vështirësitë
Hixhreti është një zgjidhje hyjnore e ngjashme si anija e Nuhit a.s. që Allahu i Gjithfuqishëm ia ka dhënë Muhamedit a.s. Koha të cilën jemi duke e jetuar është përplotë me gjëra, raste e fenomene që syrin na e kanë lodhur duke i parë, veshin duke i dëgjuar, mendjen duke i menduar, dhe në fund asgjë për njeriun (lirinë e shpirtit apo të drejtën e të shprehurit lirshëm). A ç’është edhe më e keqja, nga kjo lodhje ende nuk ka shpresë se njeriu do të arrijë momentin e çlodhjes. E ky presion psikik, kjo torturë jomorale dhe jonjerëzore shihet në mosarritjen e një integrimi të nevojshëm, gjegjësisht të dobishëm, të një bashkimi mbarënjerëzorë rreth të mires dhe të bukurës , të një respekti reciprok dhe kështu me radhë, e cila do të ketë për bazë hyjnorën dhe të shenjtën. Për këtë duhet të jemi plotësisht të bindur se përkujtimi dhe rikujtimi i gjërave me vlerë hyjnore në histori por që kanë porosi universale, sikurse është hixhreti i Muhamedit a.s., është më se i nevojshëm.
Hixhreti, gjithashtu, nuk është edhe ikje nga problem por përkundrazi krijim i një platforme pjellore për ndërtim të shembullit të mirë i cili do të shërbejë si uj gjallërie për tërë njerëzimin deri në ditën e fundit. Hixhreti më shkurtë është si zbritja e gjinisë njerëzore prej xhenneti në këtë botë për t’u kthyer të përsosur dhe të plotë sërish atje.
Hixhreti i Pejgamberit a.s., ishte hapi i parë dhe shumë i rëndësishëm në këtë drejtim, gjegjësisht në arritjen e një integrimi dhe të një bashkimi mbarënjerëzor, për zhvillimin e ndjenjës njerëzore, si dhe për realizimin e respektit reciprok ndërnjerëzorë, pa marrë parasysh racën, gjininë, gjuhën, madje edhe bindjet e tyre fetare. Hixhreti, si atëherë kur ka ndodhur fizikisht, edhe sot shpirtërisht, ringjall dhe rifreskon traditën primordiale religjioze shumë të nevojshme dhe shumë të domosdoshme për mbarëvajtjen e marrëdhënieve të mira ndërnacionale dhe ndëkonfesionale në botë. Hixhreti nuk është thjeshtë një veprim i një njeriu të rëndomtë apo ndonjë veprim apo përpjekje që buron nga ideale të errëta dhe të mbështjella nga interese të ndryshme individuale dhe grupore të njerëzve të caktuar. Por, ai është një manifestim i dëshirës së Allahut xh. sh., ku si rezultat jepet mundësia për riformim dhe për një ripëtrirje të shoqërisë në përgjithësi.
Hapat e para të Pejgamberit a.s. në këtë drejtim ishin themelimi i xhamisë së parë ne Kuba, i suffasë brenda në xhaminë e Medinesë e njohur si xhamia e Pejgamberit a.s. dhe bashkimi i tërë njerëzimit, e cila fillon me bashkimin dhe vëllazërimin e medinasve mes tyre (ensarëve) dhe me mekkasit (muhaxhirinët). E para tregon bazën religjioze dhe hyjnore, e dyta bazën e dijes dhe të shkencës, kurse e treta paraqet nivelin më të lart të një shoqërie kur ajo më është e bashkuar, apo të paktën kur më njerëzit jetojnë duke e ndjerë veten të lirë. Shoqëria të cilës i mungojnë këto elemente bazë, përjeton kriza të ndryshme, sikurse është kriza shpirtërore, depresione psikologjike, kriza ekologjike, shkencore, etike, krizën e lirisë së vërtetë të besimit , të të shprehurit, të jetuarit etj.
Pra, me fjalë tjera, qëllimi i Allahut Fuqiplotë me hixhretin e realizuar nëpërmjet Pejgamberit a.s.ishte shpërngulje prej trajtave dhe platformave të ulta ekzistenciale/esfel-i safilin drejt niveleve të larta të të njerëzishmes reale/ahsen-i takvim. Kjo e ngërthente përkushtimin fetar, përgatitjen profesionale dhe zhvillimin e ndjenjës për një jetë të përbashkët dhe të integruar mes njerëzve. Formimi i një shoqërie ku njerëzit do të jenë të lirë të besojnë, të mendojnë, të jetojnë etj., ashtu sikur ata mendojnë se janë të lirë, me kusht që ata duke e shfrytëzuar lirinë e tyre mos të shkelin apo uzurpojnë lirinë e tjetrit.
Me të arritur në periferi të Medines, në vendin e quajtur Kuba, Pejgamberi a.s. vendoset në shtëpinë e Benu Amr Ibn Aufit, ku menjëherë ndërton xhaminë e parë në historinë e muslimanëve. Në ndërtimin e kësaj xhamie kanë ndihmuar edhe vetë Muhamedi a.s., Ebu Bekri r.a., Omeri r.a. etj. Ndërtim ky i cili tregon edhe për fillimin e realizimit të idealit për të cilin edhe është krijuar njeriu, për të cilin ideal All-llahu xh.sh. në Kur’an thotë:
“Kurse exhinët dhe njerëzit nuk i kam krijuar për tjetër vetëm se të më adhurojnë”. (Dharijat, 56)
Ky, gjithashtu, është qëllimi i dërgimit të pejgamberëve, i shpalljes që iu është dërguar pejgamberëve të ndryshëm.
Pas kësaj Pejgmaberi vendosë të futet në Medine dhe atje vendoset në shtëpinë e Ebu Ejjubit (i cili do të vritet në rrëthimin që do ti bëhet Konstantinopojës/Stambollit pas vdekjes së Pejgamberit a.s.). Ai në qytetin e Medines ndërtoi xhaminë, brenda së cilës ndërtoi edhe një vend studimi të quajtur suffa. Në këtë qendër studimi, të cilën me vokabularin e sotëm mund ta quajmë edhe universitet, u vunë bazat e qytet-shtetit të Medines. Këtu në këtë mesxhid filloi ndërtimi i një botëkuptimi të ri diplomatik, organizimi ushtarak, që do të luftojë për lirinë dhe të drejtën e njeriut. Po ashtu, këtu fillon edhe paraqitja e shkencave si tefsiri, hadithi, fikhu, etika, etj. Në realitet suffa ishte një akademi në të cilën epistemologjia/ilm dhe ontologjia/vuxhud shkonin paralelisht. Madje, për ngritjen e vetëdijes njerëzore, edhe vetë Kur’ani dhe Muhamedi a.s. kanë shprehur fjalët më të mira dhe më atraktive në këtë aspekt.
Përveç asaj që u përmend më lartë, në Medine nga ana e Muhamedit a.s. u mor edhe një hap me rëndësi, e ai është vëllazërimi i muhaxhirëve të Mekkës me ensarët e Medinës/muahat. Krahas kësaj Pejgamberi a.s. përmes kushtetutës së Medines krijoi platform të barabartë shoqërore për të gjithë banorët e Medinës pa marrë parasysh ishin mysliman ose jo. Kjo kushtetutë në vete ngërthen obligimet midis muslimanëve dhe të muslimanëve dhe jomuslimanëve ndaj njëri tjetrit.
Së pari, thuhet se, ky është dokument i proklamuar nga ana e Muhamedit a.s., të Dërguarit të All-llahut, për të gjithë besimtarët dhe muslimanët, qofshin ata me origjinë kurejshite apo jethribasë, dhe për pasuesit, shoqëruesit dhe për ata që luftojnë bashkë me ta. Pastaj dokumenti fillon duke treguar se ata janë një popull-ummet. Muhaxhirët (mekasit e ardhur në Medine) dhe ensarët (medinasit që i ndohmojnë ata që kanë ardhur prej Mekkes), çdo njëri do të kujdeset për veten e vetë duke zbatuar drejtësinë; besimtarët nuk kanë të drejtë që të lënë anash asnjë të varfur; dhuna të jetë armike e besimtarëve dhe dhunuesit të mos kenë aspak përkrahje nga ata; të gjithë sëbashku do ta luftojnë të keqen edhe nëse rrjedh nga ana e fëmijëve të tyre; besimtari nuk guxon të mbys besimtarin për shkak të jo besimtarit; muslimani nuk guxon të lidhë paqë pa lejen e vëllaut të vetë apo kundër vëllaut të vetë; besimtarët duhet t’ia falin njëri tjetrit apo të shpaguhen me njëri tjetrin; garanca e All-llahut është e njëjtë për të gjithë; ata hebrenjë që na respektojnë do të kenë ndihmën tonë; pabesimtari nuk guxon të nxitet kundër besimtarit; ai që mbyt besimtarin do të mbytet, e nëse i falet ajo është tjetër; të gjithë besimtarët duhet të ngriten kundër tij që është kundër besimtarëve; muslimani nuk guxon ta përkrah atë i cili sjellë risi në fe; dhe nëse nuk keni zjidhje për diçka atëherë drejtohuni All-llahut dhe Pejgamberit të Tij.
Përveç kësaj, nga kjo kushtetutë e lartëpërmendur, në lidhje me raportet e muslimanëve ndaj ithtarëve të librave (ehl-i kitab), gjegjësisht ndaj hebrenjve, mësojmë se, hebrenjtë që do të na nënshtrohen neve, pa asnjëfarë padrejtësie, do të fitojnë të drejtën e ndihmës dhe të barazisë; hebrenjtë Benu Auf janë një ummet me muslimanët. Hebrenjve u takon feja e tyre, ndërsa muslimanëve feja e tyre; askush nuk mund të bëjë krim ndaj aleatëve; ata që do të strehohen te hebrenjtë (bitane), do të llogariten si ata; aleatët duhet të kenë kujdes ndaj intrigave reciproke; duhet të ndihmohen në rast rreziku; Medineja mbrohet me kontratë; kjo kontratë nuk e mbron atë i cili është tiran apo është fajtor; në rast mosmarrëveshjeje t’i drejtohen All-llahut dhe Pejgmaberit të Tij.
Nga këto pak fjalë që u thanë më lartë në lidhje me qëndrimin e muslimanëve, gjegjësisht qëndrimin e Muhamedit a.s., ndaj të tjerëve, konkretisht ndaj hebrenjve, të elaboruar në kushtetutën e parë të muslimanëve, kuptojmë se veprimtaria e Muhamedit a.s., pas shpërnguljes në Medine, ka qenë e bazuar kryekëput në një respekt reciprok, në një tolerancë për të cilën ka nevojë edhe bota moderne sot. Kjo shihet edhe nga vetë kuptimi i shprehjes tolerancë dhe shprehjeve të ngjashme me të, që përdoren në gjuhë të tjera. Kështu fjala tolerancë (tolere) ka kuptimin durim, durueshmëri, durim ndaj mendimeve të të tjerëve, zemërbutësi, ta marrurit parasyshë të tjerët. Kurse fjalët tesamuh dhe mirëkuptim që përdoren në vend të fjalës tolerancë në literaturën islame, kanë kuptim më gjithëpërfshirës. Kështu ato kanë kuptimin e një koekzistence të gjerë, të një respekti reciprok dhe të qëndruarit dhe të jetuarit bashkë, por pa shkelur mbi parimet personale dhe besimet individuale. Në mirëkuptimin e tjetrit në islam nuk ekziston ajo që njeriu të detyrojë vetveten, por, që njeriu të pranojë dhe të pajtohet ashtu që të jetë i kënaqur me rrethin ku jeton. Pra, jo të jetë tolerant se nuk ka mundësi që ta mbyt, por të jetë tolerant se edhe tjetri ka të drejtë të jetojë. Pra, thënë shkurt, muslimani nuk duhet të maltretojë vetveten e tij, por, ai e ka për obligim që në çdo moment të tregojë njerëzi, personalitet, moral dhe vetëdije të lartë.
Kurse për fund mund të themi se, hixhreti dhe të mirat që ai i solli në qytetin e Medines, Pejgamberit a.s. dhe shokëve të tij u ka dhënë një kurajo për të qenë të suksesshëm në kohën kur ata kanë jetuar dhe shembull më vizionar për gjeneratat e ardhshme. Prandaj me plotë bindje mund të themi se, bota sot mund të jetë e suksesshme në aksionin e saj për dialog, tolerancë, vetëm nëse ajo merr parasyshë një kusht shumë me rëndësi, për të cilin Muhamedi a.s. është kujdesur në vëçanti, e ai është sinqeriteti në qëllim, në fjalë dhe në aksion. Ky është elementi me të cilin Islami në përgjithësi, e hixhreti në veçanti e sfidon historinë dhe botën aktuale.
Porosia e hixhretit për njeriun e sodit në përgjithësi, e për muslimanin në veçanti, është se ai nuk nuk mund të jetë i suksesshëm duke vepruar keq, duke menduar keq, duke patur qëllime të këqija, e sidomos duke përdorur qëllimet e mira të të tjerëve dhe duke u paraqitur në fund kinse është duke bërë mirë. Hixhreti na meson të ndreqim e jo të prishim, të jemi dobiprurës e jo ti fryjmë terrorizmit.
Edhe neve muslimanëve që jetojmë nën këtë nënqiell, hixhreti na mëson se, për të qenë të suksesshëm ne duhet ta njohim veten dhe tjetrin me qëllim që të bashkëjetojmë, ti rregullojmë raportet shoqërore sa më mirë nën frymën e mirëkuptimit dhe të punojmë në ruajtjen dhe avancimin e institucioneve tona shoqërore dhe fetare.
Bashkësia Feare Islame e RM-së është institucioni i vetëm që i përfaqëson muslimanët në Maqedoni, prandaj çdo musliman që dëshiron të ketë vend pozitiv dhe të luajë rol progresiv në këtë shoqëri duhet ti ndihmojë këtij institucioni që të forcohet dhe të avancohet sa më mirë që është e mundur. Çdo tendencë tjetër do të ishte vetëm në dëm të njerëzve që jetojnë në këtë vend dhe do të ishte një veprim në kundërshtim me porositë e hixhretit të Pejgamberit a.s.
Faleminderit!
