“S’ka dyshim se pasuria juaj dhe fëmijët tuaj janë sprovë, ndërsa ajo që është te All-llahu, është shpërblim i madh”. (Tegabun, 15)
“O ju që besuat, ruane veten dhe familjen tuaj prej zjarrit, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë (zjarrin) e mbikëqyrin engjëjt të rreptë e të ashpër që nuk e kundërshtojnë All-llahun për asgjë që Ai i urdhëron dhe punojnë atë që janë të urdhëruara”. (Tahrim, 6)
“Më i miri nga ju është ai që e mëson leximin e Kur’anit për vete dhe të njëjtën ua mëson edhe të tjerëve” (Hadith)
“Më të vyeshmit e ummetit Tim janë ata që e bartin Kur’anin”. (Hadith)
Së pari, dua t’ju uroj të gjithë mualimëve dhe nxënësve për punën që bëjnë dhe sukseset e arritura nëpër mektebe dhe, gjithashtu, dua t’i falenderoj për përkushtimin e tyre, duke i motivuar edhe më tepër në këtë drejtim, pasi xhemati i ardhshëm janë talebet/nxënësit në këto mektebe.
Ne jetojmë në një kohë ku ballafaqohemi me sfida të ndryshme të kohës, si ajo etike, aksiologjike e psikologjike. Sidomos gjeneratat e reja apo moshatarët e këtyre fëmijëve që na kënaqin me leximin e Kuranit, recitimin e vjershave dhe këndimin e ilahive të ndryshme, ballafaqohen me sfida të ndryshme në këtë kohë të globalizmit, si përmes telefonave mobile dhe internetit që i bartin me vete. Këtë më së miri e shpjegon thënia se, njeriu është fëmija i mjedisit ku gjendet. Këto sfida mund të tejkalohen vetëm se me një identitet të fortë. Prindi nuk ka mundësi që rregullisht ta ndjek fëmijën e tij. Pasi fëmija shkon në shkollë, del në rrugë, shëtit me shokët etj. Vetëm mbushja metafizike/fetare e tij mund ta kontrollojë atë. Pra nëse e ka të fortë identitetin e tij fetar, pra, e ka imanin e tij të fortë, ai mund ti përballojë sfidat, ti thotë stop të keqes në formën që ai e preferon. Nëse prindi fëmijës së tij ia blen librat për shkollë, e vesh, e mbath si dhe i jep edhe para për ushqim, kjo është gjysma e punës. Gjysma tjetër ka të bëjë me lutje Allahut që ta ruaj atë.
Kështu që, duhet rikujtuar se, identitetin e njeriut e përbëjnë dy komponente: gjuha dhe feja-dimensioni metafizik shpirtëror. Këtu nuk dua t’i rekem cështjes vetëm nga dimensioni sociolinguistik, gjegjësisht të flas për gjuhën gjërësisht, por vetëm dua të potencoj se gjuha është çështje kombëtare, nacionale dhe lokale. Ndërkaq, unë do të përqëndrohem në dimensionin fetar/metafizik të identitetit, që ka karakter universal dhe global. Dimensioni fetar është edhe burimi prej ku buron edhe gjuha e trupit, por prej aty burojnë edhe fjalët e shprehura vizuelisht. Poashtu ndarja e identitetit në fetar dhe kombëtar, për ne këtu në vendin tonë, nuk më duket në regull. Identiteti është identitet. Unë jam shqiptar me gjuhë, kurse me fe jam musliman. Dhe ky është identiteti im. Dikush tjetër mund të jetë shqiptar me gjuhë, kurse me fe ose ideologji tjetër. Dhe ai është identiteti i tij.
Ndërkaq, krizat lindin si rezultat i përlyerjes shpirtërore, leqosjes së shpirtit, i mungesës së identitetit të fortë shpirtëror. Nëse njeriu shpirtërisht është i përlyer, s’ka kuptim që ai të flas për ndonjë krizë tjetër. Psh, tek ne para pak kohësh është protestuar për krizën ekologjike/e përlyerjes së ajrit, që është në regull të protestohet për një gjë të tillë. Por çfarë kuptimi ka protesta për krizën ekologjike, nëse njeriu që proteston, në shpirtin e tij ka krizë shpirtërore, ka brendësi të përlyer. Kjo vërtetë nuk ka kuptim. Njeriu së pari duhet ta pastroj veten e tij. Në të këndërtën ne nuk mund të mënjanojmë të keqen nga të tjerët, nëse ne jemi vet e keqja. Pra këtë pastrim shpirtëror e fillon edukimi në mekteb.
Xhamitë dhe xhematet tona tregojnë se këta njerëz po përgatiten të jenë më të pastër metafizikisht, mu ashtu sikur që është përgatitur Hz. Ademi, Hz. Ibrahimi, Hz. Muhamedi a.s. me traditën primordiale metafizike, më vonë sahabet, më pastaj Imam Gazzaliu, kurse në vendet tona si Vehbi Dibra-kryetari i parë i Komunitetit Musliman Shqiptar pas pavarësisë së Shqipërisë, Ataullah efendiu nga Shkupi, Hafiz Ali Korca nga Korca, Abdulxhemil efendiu nga Tetova etj. Thënia e njohur në historinë e mendimit islam e qartëson shumë mirë këtë: “Asgjë nuk mund të ngritet lartë, nëse e njëjta nuk ka zbritur më herët nga lartë”. Pra që ne të ngritemi lartë duhet të lidhemi me atë që më herët ka zbritur nga lartë. Gjegjësisht ne pa Kur’anin e Allahut nuk mund të lartësohemi, pasi vetëm ai ka ardhur nga lartë.
Ajeti i Kur’anit Famëlartë tregon se Allahu fuqiplotë thotë: “Ne e kemi zbirtur Kur’anin dhe Ne do ta ruajmë Atë” (Hixhr, 9). Ky ajet na tregon qartë se ne nuk jemi të obliguar ta ruajmë fenë, por jemi të obliguar ta posedojmë fenë, pasi ajo neve na duhet, kurse ruajtja e fesë është cështje që i takon vetëm Allahut. Por ne duke e poseduar fenë, edhe e bartim atë gjenerat pas gjenerate. Fëmijët e mektebit bashkë me prindërit e tyre, edhe përmes hatmeve e bëjnë këtë. Kjo ju mbetet që ta bëjnë edhe ata prindër që ende nuk kanë menduar seriozisht ose janë treguar neglizhent në këtë drejtim, gjegjësisht në dërgimin e fëmijëve të tyre në mekteb.
Allahu Fuqiplotë në një ajet tjetër thotë: “Allahu nuk ia ndërron gjendjen një shoqërie, derisa ata njerëz ta ndërrojnë veten e tyre.” Kjo tregon se ndryshimi i shoqërisë është detyrë e Allahut. Kurse ne kemi për obligim që ta ndërrojmë veten tonë. Ne nëse nuk e ndryshojmë veten tonë, shoqëria nuk mund të ndryshojë asnjëherë. Kjo nuk bëhet me llafe, por me veprime konkrete, mu kështu sikur këta fëmijët e mektebeve tona brenda Myftinisë së Tetovës që bëjnë hatme.
Edukimi i fëmijëve në frymën fetare islame, neve na lanë nga dy borxhe shumë të rëndësishme. E para është borxhi ndaj familjes dhe shoqërisë në këtë botë. Dhe e dyta është borxhi ndaj Allahut për të cilin do të përgjigjemi para Tij në Ahiret. Pra nëse fëmija jonë është i përgatitur, ai mund të jetë një ‘gurë’ që do të ketë mundësi të luaj rol në ndryshimin e vetes, familjes, rrethit të tij më të gjerë, si dhe shoqërisë në përgjithësi, kurse edhe në ahiret të jetë një i dashur i Allahut fuqiplotë.
Shpesh herë, në fjalorin tonë të përditshëm dëgjojmë fjalën se “kohët kanë ndryshuar”, “nuk është më ajo kohë që ka qenë”. Por, në ç’mënyrë duhet kuptuar ky problem? A është Fjala e Zotit e mjaftueshme për t’iu përgjigjur këtyre pyetjeve? Ç’po ndodh me vlerat? A janë ato të ndryshueshme apo të përhershme? A janë ndryshimet problem? Në ç’mënyrë Fjala e Zotit u përgjigjet atyre sfidave?
Vështirësitë që na paraqiten sot si shoqëri, respektivisht si Ummet, na thërrasin që të mendojmë se në ç’mënyrë mund ta kuptojmë domethënien e vlerës në formën e përhershme, që ajo ta marrë ngjyrën e natyrshme të saj. Njeriu nuk e përjeton vetëm, siç thonë filozofët, “krizën e metafizikës”, por e përjeton edhe krizën e vlerave dhe së mirës. Vlerat themelore në bazën e tyre përjetojnë kolaps ose ndryshim.
Kur’ani është libër i cili, që në faqet e para ia kumton lexuesit kërkesën që të mos dyshohet në diskursin e tij dhe me këtë e paralajmëron qartësinë e vet përkitazi me përcjelljen e idesë të cilën ai vjen ta proklamojë. Kur’anin, në rend të parë, duhet shikuar si vepër e kontekstit. Ai është shpallur në traditë në formën dhe përmbajtjen me të cilat ka vendosur raporte të ndërlikuara dinamike me traditën në kuptimin më gjithëpërfshirës të kësaj fjale. Në Kur’anin famëlartë thuhet: “Është e vërtet se ky Kur’an udhëzon për atë rrugë që është më se e vërteta, e besimtarët që bëjnë vepra të mira i përgëzon se ata pa dyshim do të kenë shpërblim të madh”. (Isra, 9)
Si qenie e arsyeshme, njeriu ka aftësi t’i zbulojë qëllimet në to, ta njohë strukturën e tyre të brendshme, t’i kuptojë ato, t’i krahasojë dhe t’i vlerësojë. Ura konceptore midis të kuptuarit të tij, krahasimit, dëshirave, nevojave dhe veprimtarive të tij është sjellje vlerësuese, që duhet të mbajë njëfarë rendi. Globalizimi, nga njëra anë dhe vetëdija e arnuar, nga ana tjetër, e shënojnë pozitën tonë cilësisht të re. U shuan vatrat shtëpiake. Lëvizshmëria e përgjithshme i prishi shpejt marrëdhëniet njerëzore, duke filluar nga ato familjaret – ku gati nuk ka bashkësi në kuptimin klasik të fjalës, respektivisht, bashkësi të fortë dhe të qëndrueshme, e deri te raportet me të tjerët, madje edhe me natyrën. Të ç’orientuar dhe të pamotivuar, shumë të rinj janë të kapur brenda banalitetit, gjenden në jo-kulturën personale dhe shoqërore të pakonsideratës dhe grabitjes. Shumica i dorëzohen ekzistencës së fluturës dhe fluturojnë nga “lulja në lule”, duke kërcyer nga ishulli në ishull, eksperimentojnë me këtë apo atë. I nënshtrohen logjikës: nëse do të kesh vlerë, duhet të posedosh diçka, vetëm atëherë je dikush!
Shumica në këtë situatë janë të tërhequr mbi humnerën, të ç’orientuar, të pamotivuar, të lodhur e të rraskapitur. Në sfondin e analizës së rrjedhës kohore të edukimit, vërehet se në qendër të të menduarit për vlerat, janë vlerat e individit. Me këtë krijohet një filtër i ri në lidhje me zgjedhjen e vlerave, qëllimeve dhe mënyrave të veprimit. Pranohet ajo që i kontribuon zhvillimit personal, për të cilën përndryshe vështirë do të vendosnit. Vlerat janë në mënyrë manipuluese të varura nga zhvillimet e modës. Vetëzhvillimi i individit në mendësinë “shfrytëzoje rastin” në të vërtetë do të thotë “ecje e kotë”, që e mbështet cinizmin dhe skizofreninë e moralit. Feja duhet që në mënyrë besnike, pra praktikisht, t’i kumtojë vlerat e Kur’anit dhe porositë e Pejgamberit a.s. Këtë ndjenjë, me të cilën do të veprojë në të ardhmen e tij, fëmija mund ta mbjell në vete vetëm në mekteb.
Çfarëdo rindërtim i dobishëm dhe përparim, duhen filluar që nga brenda, nga vetëdija dhe ndërgjegjja. Sepse, në botën e përzierjes së relativizmit dhe bindjeve fanatike, moraliteti dhe angazhimi për vlerat e përhershme nuk duhet të bëhen të tepërta. Akoma në çdo gjë vendimtar është njeriu me konstantën e tij shpirtërore, në rend të parë me lirinë dhe përgjegjësinë e tij. Do të duhej që vëmendje të madhe, shumë më të madhe se deri më tani, t’i kushtohet mundit, punës dhe kujdesit për njeriun dhe shërimit të tij shpirtëror, gjegjësisht shpëtimit të tij. Ardhmëria e institucionit fetar, shikuar nga aspekti njerëzor, varet nga ajo se a do të jenë në këtë kohë mësimi i tij moral dhe vlerësimi mjaft bindës që njeriut të së sotmes, duke ia ofruar vlerat e veta, t’ia japë edhe shpresën dhe t’ia sigurojë shpëtimin.
Ne besimtarët, si zëvendës të Zotit ne tokë, nuk guxojmë t’i harrojmë shpresën dhe gëzimin. Këtu duhet ta shqyrtojmë vlerësimin e personit njerëzor, të dinjitetit, drejtësisë, paqes, kujdesit. Na duhet një ritëm më njerëzor për të jetuar, një cilësi e re e kohës dhe vlera humane. Kemi nevojë për furnizim, mirënjohje, mirëkuptim, falje, durim. Është mirë të tregohet në këtë mungesë dhe mjerim në marrëdhëniet tona ndërnjerëzore dhe shikimi të drejtohet nga Pejgamberi a.s., si shpëtimtari ynë. Përderisa sipas Kur’anit nuk mësojmë t’i çmojmë, respektojmë dhe t’i vlerësojmë drejt jetën, veten, njeriun, vlerat dhe Zotin, do të ishte e kotë që t’i zgjidhnim të gjitha krizat tona në mënyrë sipërfaqësore. Krizës së qytetërimit duhet t’i përgjigjemi me angazhimin për njeriun, për qytetërimin e mirëkuptimit, që do të duhej të ishte i themeluar mbi vlerat e përgjithshme të paqes, solidaritetit, drejtësisë dhe lirisë, të cilat sendërtimin e plotë të tyre e gjejnë tek rikthimi në burimin hyjnor. Ky kthim do të ishte shumë i vështirë nëse do të mungonte edukimi në mekteb.
Mu për këtë, dua të potencoj se, fëmija që mëson në mektep, gjegjësisht mëson Kur’an dhe i mëson kushtet e fesë islame, përfiton:
1.Ushqimin shpirtëror, që do ti ndihmojë në tërë jetën e tij, pa përjashtim;
2.Karakterin e fortë, me cka në të ardhmen profesioni i tij do të qëndrojë stabil dhe efektiv;
3.Vetëdijësimin për gjenezën e tij, të kaluarën e tij;
4.Kulturën e respektit ndaj Allahut, prindërve, mësuesit, hoxhës, shkurt thënë ndaj asaj që quhet tjetri, e me të cilën ai do të identifikohet në dunja dhe në ahiret.
Ndërkaq edhe prindërit e tyre përfitojnë ardhmërinë e tyre, qoftë në dunja, qoftë në ahiret:
1.Ata fitojnë një familje më të qetë dhe të orientuar drejt vlerave familjare e shoqërore,
- Ata fitojnë një fëmijë më të edukuar,
3, Ata fitojnë një përfaqësues më të denjë për ardhmërinë e tyre,
- Ata fitojnë që edhe në ahiret të jenë faqebardhë karshi Allahut fuqiplotë, për obligimin e tyre të kryer ndaj fëmijëve të tyre ashtu sikur i ka urdhëruar Allahu i Plotëfuqishëm.
Po, edhe Myftinia jonë, në vecanti, e shoqëria në përgjithësi, përfiton shumë nga kjo. Gjegjësisht në mektebe krijohet një personalitet që do të jetë i vetëdijshëm se Allahu xh. sh. e sheh edhe atë që e publikon, edhe atë që nuk e publikon. Një fëmijë i tillë, nesër cfarëdo zanati apo profesioni që të ketë, do të jetë më i kujdesshëm dhe i vëmendshëm, dhe kështu shoqëria do të shpëtojë nga korrupcioni, vjedhja, droga, shpifja, përgojimi, konkretisht nga kriza ekologjike, morale, etike, shoqërore, ekonomike, politike, ajo e fetarsisë boshe etj.
Detyra e muallimit/mësuesit fetar në këtë rast është që fëmijëve t’iu mësojë:
- Dituritë e nevojshme nga Ilmihali,
- Lexim të Kur’anit Famëlartë,
- Nxënie përmendsh të disa pjesëve nga Kur’ani,
- Biografinë e Pejgamberit a.s.,
- Pjesë nga historia islame e deri më sot,
- Praktikimin e fesë islame tek ne,
- Kulturën tonë islame dhe respektin ndaj tjetrit,
- Personalitsetet tona fetarë,
- Dashurinë ndaj Allahut dhe prindërve,
- Dashurinë ndaj fesë e atdheut,
- Një dije të brumosur me edukim,
- Më e rëndësishmja dhe më e vështira është që, atë që e mësojnë nxënësit, ta shohin te mësuesi i tyre: leximin e Kur’anit, edukatën, etikën, njerëzinë fetare etj.
E lus Allahut xh.sh. që mulimëve dhe nxënësve tonë nëpër mektebe, tu jep shëndet, sukses, bereqet, jetë të lumtur në këtë dhe në botën tjetër, për punën e shenjtë që bëjnë.
Allahu Fuqiplotë qoftë i kënaqur me të gjithë ata që e mësojnë fenë për vete dhe ua mësojnë atë edhe të tjerëve.
